Als student Watermanagement heeft Lars tijdens zijn stage bij gemeente Tilburg gewerkt aan zijn afstudeerrapport. Binnen het onderzoek heeft hij onderzocht naar de noodzaak om meer duidelijkheid te scheppen binnen de disciplines voor het vergelijkings- en selectieproces van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen.
Samenvatting
Het probleem dat centraal staat in dit onderzoek is de noodzaak om meer duidelijkheid te scheppen binnen de disciplines voor het vergelijkings- en selectieproces van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen. Dit probleem komt voort uit de bredere context van waterbeheer in de gemeente Tilburg, waarbij geografische en historische invloeden samenkomen. De klimaatveranderingen zoals: frequente en extreme zomerbuien, droge lentes en zomers en bodemuitdroging spelen een cruciale rol in deze context. Deze veranderende neerslagpatronen hebben invloed op de beschikbaarheid van water en kunnen leiden tot zowel wateroverschot als -tekort.
De gemeente Tilburg heeft te maken met uitdagingen zoals: verstedelijking, drinkwaterwinning, industriële processen en landbouwpraktijken. Deze dragen bij aan bodemuitdroging en vergroten de vraag naar water. Deze problematiek heeft geleid tot maatregelen zoals het aanleggen van meer groene gebieden en bovengrondse waterberging om infiltratie te bevorderen. Bovendien heeft de geschiedenis van het watersysteem in Tilburg, gekoppeld aan de opkomst van de textielindustrie in de 19e eeuw, geleid tot bodemverontreiniging.
De stedelijke ontwikkeling en groei van Tilburg brengen nieuwe uitdagingen met zich mee, waaronder het verminderen van CO2-uitstoot, duurzame mobiliteit en het accommoderen van de grotere behoefte aan woningen. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot meer verharding en een verstoring van de gewenste neerslaginfiltratie in de stad. De noodzaak voor ondergrondse waterberging in Tilburg wordt gedreven door de beperkte beschikbare bovengrondse ruimte. De prioriteit wordt gegeven aan verkeer en mobiliteit. De ondergrondse ruimte in Tilburg al drukbezet door verschillende kabels, leidingen, buizen en boomwortels. De groeiende behoefte aan ondergrondse infrastructuur en de nieuwheid van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen maken het vinden van geschikte locaties voor deze systemen een complexe taak. Bovendien ontbreekt het aan ervaring en kennis over het beheren, de kosten en de invloeden van dergelijke voorzieningen op omliggende systemen. Dit gebrek aan ervaring bemoeilijkt het opstellen van beheerplannen en het budgetteren voor realisatie en beheer.
Tot slot leidt de diversiteit aan prioriteiten en verantwoordelijkheden binnen verschillende disciplines, zoals stedelijk water, groen en civiele techniek tot tegenstrijdige eisen en wensen met betrekking tot ondergrondse waterbergingsvoorzieningen. Dit heeft terughoudendheid veroorzaakt bij vakadviseurs om dergelijke voorzieningen toe te passen. Dit complexe vraagstuk vereist een grondige analyse en effectieve strategieën om de negatieve gevolgen van bodemuitdroging en versnelde waterafvoer te minimaliseren en de levensduur en beheer van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen te waarborgen.
Dit onderzoek maakt gebruik van verschillende onderzoeksmethoden om een diepgaand begrip te verschaffen van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen en hun toepasbaarheid binnen de context van de gemeente Tilburg. De verschillende onderzoeksmethoden, waaronder: literatuurstudie, expertinterviews, workshops, vergelijkend onderzoek en een casestudie, zijn toegepast om diepgaand inzicht te verkrijgen in ondergrondse waterbergingsvoorzieningen en hun toepasbaarheid in Tilburg. De resultaten omvatten de identificatie van drie hoofdcategorieën van ondergrondse waterbeheerssystemen (vasthouden, bergen en afvoeren), zeven omgevingsfactoren die de effectiviteit beïnvloeden en een uitgebreide lijst van beoordelingscriteria onderverdeeld in vier aspecten (technisch, ontwerp, beheer en milieu). Door deze gevarieerde aanpak is het onderzoek in staat geweest om een uitgebreid begrip te bieden van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen en om effectieve beoordelingscriteria te ontwikkelen voor toekomstige implementaties in Tilburg.
Categorieën ondergronds waterbeheerssystemen: het onderzoek identificeerde drie hoofdcategorieën van ondergrondse waterbeheerssystemen, namelijk: vasthouden, bergen en afvoeren. Deze systemen zijn gericht op het vergroten van de capaciteit om neerslag vast te houden, op te slaan en af te voeren. De benadering staat bekend als de drietrapsstrategie.
1. Watervasthoudende systemen: deze systemen zijn ontworpen om neerslag in de bodem vast te houden door infiltratie; wat de bodem van water voorziet en grondwater aanvult. Voorbeelden zijn: infiltratie- en transportriolen, infiltratievelden en infiltratieputten.
2. Waterbergende systemen: deze systemen bufferen neerslag om wateroverlast te voorkomen. Ze bestaan meestal uit ondoorlatende materialen zoals: beton en kunststoftanks.
3. Water-afvoerende systemen: deze systemen voeren overtollig regenwater af buiten het gebied, zoals: rioolbuizen.
Omgevingsfactoren: zeven omgevingsfactoren werden geïdentificeerd die van invloed zijn op de effectiviteit van watervasthoudende systemen, waaronder: grondwaterstand, bergingscapaciteit, bodemtype, topografie, vegetatie, bebouwing en verontreiniging. Deze factoren bepalen de geschiktheid van een gebied voor het implementeren van de categorieën ondergronds waterbeheerssystemen.
Criteria voor identificatie: het onderzoek heeft een lijst van criteria opgesteld die belangrijk zijn voor de beoordeling van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen. Deze criteria maken het mogelijk om een weloverwogen beslissing te nemen bij het selecteren van de juiste voorzieningen voor een specifiek project. Deze criteria zijn onderverdeeld in vier aspecten en maken beoordeling van de voorzieningen aan de hand van de aspecten mogelijk:
In aspect 1. ontwerp – technisch worden de volgende criteria beoordeeld: afvoer en infiltratie-efficiëntie, benodigd oppervlak, ervaring, functiecombinaties en systeemfunctionaliteit.
In het aspect 2. uitvoering worden de volgende criteria beoordeeld: aanlegkosten, beleving en complexiteit installatie.
In het aspect 3. levensduur worden de volgende criteria beoordeeld: beheerkosten, complexiteit beheer, draagkracht, materiaalkwaliteit en risico’s graafwerkzaamheden.
In aspect 4. milieu worden de volgende criteria beoordeeld: broeikasgasemissie en materiaal ecologie.
Wegingsfactor en cijferschaal: om de criteria te kwantificeren, is een wegingsfactor gebruikt die aanpasbaar is op basis van de projectbelangen. Een cijferschaal is opgesteld om te helpen bij het toekennen van de wegingsfactoren aan elk criterium en de vier aspecten. Deze wegingsfactor is van belang voor het bepalen van de uiteindelijke score van de voorziening op basis van de projectbelangen.
Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten en criteria voor het beoordelen en vergelijken van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen, waardoor adviseurs, adviesbureaus, gebiedsontwikkelaars en assetmanagers weloverwogen beslissingen kunnen nemen bij het selecteren en ontwerpen van ondergrondse waterbergingsvoorzieningen.
Het is belangrijk op te merken dat verdere verbeteringen en aanvullingen noodzakelijk zijn. Dit geldt met name voor het verzamelen van beoordelingen van gebruikers van deze voorzieningen, wat kan bijdragen aan een verfijning van de cijferschalen en een dieper begrip van de werkelijke impact. Bepaalde criteria kunnen samengevoegd of opgesplitst worden om de beoordeling preciezer te maken en er moet rekening worden gehouden met overlappingen tussen criteria om dubbele beoordeling te voorkomen. Hoewel de methodiek voor beoordeling heeft aangetoond te functioneren, is verdere verfijning en aanpassing nodig op basis van praktijkervaringen en specifieke voorbeelden. Dit vereist nader onderzoek naar verschillende aspecten, zoals het beheer van de voorzieningen, de kosten van het beheer en andere relevante factoren die de prestaties en duurzaamheid van deze voorzieningen beïnvloeden.